Góry Makowe koło Radomska

Czy w bezpośrednim sąsiedztwie Radomska są góry? Przeważnie każdy zapytany odpowie, nie bardzo…, albo, że nie ma… Tylko niewiele zorientowanych, przeważnie aktywnych biegowo lub rowerowo osób odpowie, że tak, – są przecież Góry Makowe.

Jak podają opracowania geograficzne, północno-zachodnia część miasta Radomska wraz z przyległościami leży w obrębie wysoczyzny polodowcowej młodszej (zlodowacenie Warty), obniżającej się łagodnym skłonem w kierunku doliny Radomki na wschodzie i Warty na południu. Charakterystycznymi formami rzeźby tej jednostki geomorfologicznej są wzgórza i pagórki moren czołowych o wysokości do 255 m n.p.m., ciągnące się od Ładzic, przez Stobiecko Szlacheckie do Bloku Dobryszyckiego. Ich wysokości względne wynoszą od kilku do kilkunastu metrów. Wzgórza te zbudowane są z piasków i żwirów polodowcowych (które są dobrym materiałem budowlanym), dlatego na przestrzeni dziejów na tym obszarze starano się je wydobywać i wykorzystywać, budując i eksploatując żwirownie, których powstało kilka (opisałem je w innych artykułach). Z kolei w kierunku północnym teren obniża się schodząc z tego pasa wzgórz w kierunku doliny rzeki Widawki. Góry Makowe to takie właśnie trzy wzgórza polodowcowe, położone na północ od granic Radomska, na obszarze ograniczonym miejscowościami Malutkie, Borowiecko, Ruda oraz Kolonia Dobryszyce, stanowiące niejako boczną odnogę tego pasa, skierowaną w kierunku północnym.

Dlaczego pisząc o tych wzgórzach czy wzniesieniach używam pięknie brzmiącej skądinąd nazwy Góry Makowe, skoro współcześnie mało kto ją zna czy używa? Otóż jak zwykle aby to wyjaśnić, trzeba sięgnąć do dawnych źródeł historycznych.

Fot. 1

Fot. 2

Na początek fragment rosyjskiej mapy z 1872 roku fot.1 (źródło) . Makowo Góry – tak brzmi fonetycznie widniejąca na niej nazwa tego miejsca. Dla osób nieznających języka rosyjskiego ani cyrylicy, przetłumaczyłem fonetycznie nazwy okolicznych miejscowości na fot. 2.
Trzeba podkreślić, że zaborcy nie zmieniali zastanych nazw miejscowości czy miejsc, zapisywali je na swoich mapach i innych dokumentach cyrylicą w brzmieniu fonetycznym. Wyjątek jak wiadomo na tym obszarze zrobili dla samego Radomska zamieniając na Noworadomsk. Można wysnuć wniosek, że nazwa Góry Makowe musiała funkcjonować już w tamtych latach wśród okolicznej ludności, a być może także na innych jeszcze starszych mapach tego obszaru, których nie znamy (a przynajmniej ja nie znam).

Fot. 3

Fot. 3 to z kolei fragment wojskowej mapy Noworadomska Karte des Westlichen Russlands wydanej w 1915 roku, na której widnieje napisana już po polsku nazwa Makowe Góry.

Fot. 4

Fot. 5

Fot. 6

Na mapach z lat późniejszych np. WIG z 1935 roku fot. 4 i powojennych fot. 5, fot. 6, teren ten nazywany jest już Muchaniec lub Las Muchaniec. Na najnowszych mapach oznacza się tylko wysokość wzgórz bez podawania nazw.

Fot. 7

Fot. 8

Współcześnie nazwa Góry Makowe (prawda, że piękna?) od pewnego czasu powróciła i jest już używana w środowisku radomszczańskich biegaczy i kolarzy MTB w oparciu o wspomniane źródła. Jest to jedno z najlepszych miejsc w bezpośrednim sąsiedztwie Radomska do symulowanego treningu o charakterze górskim. Różnice wysokości Gór Makowych dochodzą na krótkich odcinkach do ponad 20m w pionie. Wzgórza porośnięte są lasem i poprzecinane siecią dróg i leśnych ścieżek. W wielu miejscach można spotkać budowane amatorsko elementy toru do uprawiania kolarstwa górskiego. Przez Góry Makowe obowiązkowo przebiega rokrocznie trasa biegu Połówka u Jacka fot. 7 i fot. 8. Chciałbym, aby historyczna nazwa Góry Makowe wróciła kiedyś do powszechnego obiegu.

Fot. 9

Fot. 10

Fot. 11

Jak trafić w Góry Makowe? Jest wiele możliwości fot. 9 (mapy.cz). Jedną z lepszych opcji jest skręt z szutrowej drogi pomiędzy osiedlem Malutkie II a Węgliskami w lewo, na drogę prowadzącą do wiatraka na pierwszym wzgórzu, a następnie przed samym wiatrakiem w prawo. Droga doprowadzi do najciekawszych ścieżek przebiegających przez szczyty wzgórz. Kolejna możliwość to skorzystanie z dojazdu drogą z Borowiecka na Rudę i skręt w lewo w leśną drogę przed stojącym przy niej krzyżem na skrzyzowaniu dróg. Po kilkuset metrach znajdziemy się pomiędzy wzgórzami. Niezła jest też ścieżka obok drewnianej stodoły stojącej przy asfaltowej drodze w miejscowości Ruda, ale tutaj trzeba uważać na uprawy. Fot. 10 i fot. 11 to przykładowe ścieżki z dużymi różnicami wysokości w Górach Makowych.