Kamienica przy ul. Reymonta 54

Niektórzy z Was widzieli to na własne oczy, inni zobaczyli w internecie – kamienicy przy ul. Reymonta 54 już nie ma, została wyburzona we wrześniu 2019 roku. Miałem okazję niemal od początku fotografować codziennie postęp prac rozbiórkowych. Nie wiem co powstanie tam po całkowitym uprzątnięciu terenu.

Wrzesień 2019 r., fot. Paweł Dudek

Plac już pusty. Zdjęcie z 28 września 2019 r.

Kamienica ta istniała na pewno już w czasie pierwszej wojny światowej. Świadczy o tym poniższe zdjęcie wykonane w tym okresie. W przewodniku po Otwartym Muzeum Żydowskim znalazłem informacje o późniejszej historii tego budynku. Przed drugą wojną światową mieściły się tam trzy instytucje – Żydowska szkoła powszechna im. Mickiewicza, Biblioteka im. I.L. Pereca oraz Poalej Syjon Prawica. Budynek należał wówczas do Josefa Goldberga. Na parterze, pośrodku znajdował się sklep wielobranżowy Moszka Nesta, po prawej koszerna restauracja, a po lewej sklep ze słodyczami, do którego drzwi znajdowały się z boku.

Na wprost – kamienica przy ul. Reymonta 54 (czasy pierwszej wojny światowej, wtedy ulica miała inne nazewnictwo i numerację). Widać, że pomiędzy tą kamienicą a inną znajdującą się po prawej stronie istniała brama z dachem, zapewne murowana. Co istotne – do momentu rozbiórki budynek miał 11 okien na piętrze, podobnie jak na tym starym zdjęciu – inne najnowsze zdjęcia mogą wprowadzać w błąd, bo liczba okien jest mniejsza, a wynika to z faktu, że rozbiórka już trwała. Zdjęcie to wykonano z nasypu kolejowego, tuż przed tzw. mostkiem. Fotografia pochodzi ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Radomsku

Zdjęcie prawdopodobnie wykonane tuż przed drugą wojną światową, z perspektywy okolic skrzyżowania dzisiejszych ulic Reymonta i Kościuszki. Po lewej stronie widać fragment opisywanej tutaj kamienicy. Zdjęcie pochodzi z książki S. Sankowskiego, Z dziejów miasta Radomska (do 1939 r.), Radomsko 1995

Szkoła powstała po 1916 roku i została założona przez partię Mizrachi. Mieściła się na piętrze budynku. Właściciele dbali, aby poziom nauczania był wysoki, sprowadzili najlepszych nauczycieli z Radomska i okolic. Do szkoły uczęszczali uczniowie z różnych warstw społecznych, w wieku od 8 do 12 lat. W placówce funkcjonowała biblioteka z hebrajskimi książkami, była ona otwarta nie tylko dla uczniów. W dwudziestoleciu międzywojennym szkoła Mizrachi przekształcona została w szkołę im. Mickiewicza.

Biblioteka pierwotnie funkcjonowała przy ul. Reymonta 17, później przeniesiono ją do budynku przy ul. Reymonta 54 i tam istniała do 1926 roku. Wówczas ją zamknięto a liczący trzy tysiące woluminów księgozbiór został sprzedany Bibliotece im. Szolem-Alejchema.

Poalej Syjon Prawica to żydowska partia socjalistyczno-syjonistyczna. Jak wynika ze wspomnianego przeze mnie już przewodnika po Otwartym Muzeum Żydowskim, w latach 30. XX wieku partia ta założyła (zapewne w budynku przy ul. Reymonta 54) centralę związków zawodowych transportowców, piekarzy, malarzy, robotników branży skórzanej i sprzedawców.

Przez ostatnie kilkadziesiąt lat na parterze w lewej części budynku znajdował się sklep z częściami do rowerów, motorów i samochodów – Romosa. Przeniósł się on w inne miejsce kilka miesięcy przed rozbiórką (pisałem o przenosinach w tym miejscu). Udało mi się uratować tabliczkę z numerem oraz nazwiskiem jednego z poprzednich właścicieli kamienicy – Nathana Jana Nesta.

Wrzesień 2019 r., fot. Paweł Dudek

2013 r., fot. Jacek Kaszyński

2019 r., fot. Tomasz Kuźnicki

2714 razy oglądano od początku 2 razy oglądano dzisiaj

Zobacz podobne artykuły: