Nasze okolice na mapie z 1979 roku

W moje ręce trafiła mapa krajoznawczo-samochodowa kilku województw z 1979 roku. Na mapie tej znajduje się Radomsko oraz okolice z nieco innym podziałem administracyjnym niż obecnie.

Maj 2025 r., fot. Paweł Dudek

Maj 2025 r., fot. Paweł Dudek

Mapa obejmuje województwa kaliskie, konińskie, miejskie łódzkie, piotrkowskie, sieradzkie oraz skierniewickie, ma skalę 1:500 000 i została wydana przez Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych w Warszawie. Już same wymienione województwa sugerują, że dotyczy ona innego podziału administracyjnego niż teraz. Zgodnie z reformą administracyjną z 1999 roku mamy obecnie trójstopniowy podział administracyjny na województwa, powiaty oraz gminy. Radomsko znajduje się w województwie łódzkim w powiecie radomszczańskim oraz w gminie miejskiej Radomsko. Natomiast to, co przedstawia mapa dotyczy wcześniejszego podziału administracyjnego, wprowadzonego w 1975 roku. Był on dwustopniowy, tzn. Polskę podzielono na 49 województw, w obrębie których znajdowały się gminy. Radomsko i okolice znalazły się wówczas w województwie piotrkowskim ze stolicą w Piotrkowie Trybunalskim. W nowym województwie znalazło się tylko 10 z 15 jednostek administracyjnych dawnego powiatu radomszczańskiego. Pozostałe zostały włączone do województwa częstochowskiego (gmina Gidle, gmina Kruszyna, gmina Dąbrowa Zielona, gmina Nowa Brzeźnica, gmina Kłomnice).

Z czasem okazało się, że brakuje jednak „łącznika” pomiędzy gminami a województwami, i na początku lat 90. wprowadzono urzędy rejonowe, obejmujące swoim zasięgiem kilka gmin w ramach jednego województwa. Urzędy rejonowe miały przekazane pewne kompetencje administracji rządowej, odciążając w ten sposób np. wojewodów czy ministerstwa. Radomsko stało się wówczas siedzibą jednego z takich urzędów rejonowych i obejmowało gminy: Dobryszyce, Gomunice, Kamieńsk, Kluczewsko, Kobiele Wielkie, Kodrąb, Lgota Wielka, Ładzice, Masłowice, Przedbórz, Radomsko, Sulmierzyce i Wielgomłyny oraz miasto Radomsko. Gdy w 1999 roku wprowadzono powiaty, urząd rejonowy w Radomsku był podstawą nowej jednostki administracyjnej.

Maj 2025 r., fot. Paweł Dudek

Zerknijmy na mapę, zaczynając od Radomska. Nieregularny obszar zaznaczony kolorem żółtym nie obejmował jeszcze kilku wsi włączonych do miasta w późniejszym czasie, m.in. widocznego na mapie Stobiecka Miejskiego oraz Bartodziej Podleśnych czy Stawek. Ikony obok nazwy miasta wskazują, że znajdował się tutaj hotel, muzeum, pole bitwy, miejsce martyrologii, stacja benzynowa czynna całą dobę, a także stacja obsługi samochodów. Patrząc na zachód od Radomska widać drogę oznaczoną jako „główną”, czyli w tym przypadku gierkówkę. Województwo piotrkowskie w tym rejonie kończy się za Jedlnem, Wolą Blakową oraz Krzywanicami. Patrząc na południe to Pławno, Gidle oraz Żytno i Maluszyn znajdowały się już w województwie częstochowskim. Z kolei obszar położony na wschodzie należy dziś do województwa świętokrzyskiego, a na mapie takie miejscowości jak Mrowina, Stanowiska, Dobromierz czy Kluczewsko były wtedy w województwie piotrkowskim. Odległość pomiędzy Radomskiem a Przedborzem oszacowano na 33 kilometry. Koło Kobiel Wielkich, góry Chełmo i Dobromierza oznaczono rezerwaty przyrody, a na samej górze Chełmo – grodzisko. Oprócz Radomska zatankować można było także w Przedborzu oraz w Kamieńsku. W tej ostatniej miejscowości zaznaczono hotel. Oczywiście należy brać pod uwagę, że to tylko schematyczna mapa, której skala nie pozwala na pokazanie wszystkich istotnych informacji. Jest to jednak ciekawa pamiątka po dawnych czasach.

Na odwrocie mapy znajdują się praktyczne informacje. Wśród miejsc opisanych jako godne zwiedzenia nie ma niestety żadnego z terenu obecnego powiatu radomszczańskiego. Jest za to m.in. Piotrków Trybunalski, Spała czy też Sieradz. Na liście większych rezerwatów przyrody wymieniono Górę Chełmo. Rezerwat ten zajmuje według podanych informacji 41,4 ha. Wzgórze porośnięte jest lasem mieszanym, zbudowane z piaskowców kredowych, a na nim grodzisko prehistoryczne. Inny wymieniony tam rezerwat o nazwie Kobiele Wielkie ma powierzchnię 63,9 ha i jest fragmentem naturalnego lasu sosnowo-dębowo-jodłowego. Na liście hoteli wspomniano o nieistniejącej już Wisience, znajdującej się w Kamieńsku, a także o hotelu Polonia, który znajdował się w Radomsku przy ul. Reymonta 40. W późniejszym czasie hotel ten nazywał się Europa, a teraz są tam kwatery do wynajęcia. Wspomniano także o campingu znajdującym się w Przedborzu (zapewne chodzi o okolice Przedborza), czynnym od czerwca do września. Bąkowa Góra nie jest co prawda w powiecie radomszczańskim, ale przez wiele lat była, i istniał tam dom wycieczkowy, o którym wspomniano na odwrocie mapy. Jeśli chodzi o stacje obsługi pojazdów, na liście znalazły się dwie z Radomska – jedna przy ul. Armii Czerwonej 121 (obecnie ul. Krakowska, jest tam teraz Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów) oraz przy ul. 16 Stycznia 116 (obecnie Brzeźnicka, teren prywatny). W Radomsku znajdował się punkt informacji turystycznej przy ul. Leszka Czarnego 6 (okolice budynku banku PEKAO).