Pierwszy strzał powstania styczniowego padł w Radomsku? Artykuł z 1934 roku

Radomszczański oddział Stowarzyszenia byłych Więźniów Politycznych dawnej Frakcji Rewolucyjnej wydał 1 listopada 1934 roku jednodniówkę. Tytuł gazety, zapisany w kilku linijkach, wygląda następująco:

1863
1904-1907
POLEGŁYM-
-CZEŚĆ!
1914-1918
1918-1920

Na trzeciej stronie znalazłem artykuł pt. „Pierwszy strzał”. W artykule tym zawarto informację jakoby pierwszy strzał w powstaniu styczniowym padł w Radomsku. Rzeczywiście, walki w Radomsku, były jednymi z pierwszych. Trudno jednak ustalić czy symboliczny pierwszy strzał padł właśnie w naszym mieście.

grottger_bitwa
Rysunek Artura Grottgera pt. „Bitwa”, przedstawiający jedną z bitew powstania styczniowego.

Poniżej znajduje się przedruk tego artykułu, z zachowaniem oryginalnej pisowni. Pod artykułem znajdują się wyjaśnienia do przypisów.

Zbyt ryzykowne byłoby twierdzenie, że nie gdzie indziej, tylko w Radomsku, padł pierwszy strzał powstańczy w r. 1863 – lecz, zanim zajmą się ustaleniem tego faktu historycy, dysponujący bogatym materjałem archiwalnym i historycznym i, czegoś innego nie stwierdzą – śmiało twierdzić będziemy, że tu, w Radomsku, strzał jaki padł – był pierwszym strzałem powstania 1863 roku.

Poza legendą, jaka istnieje, a dotyczy tego pierwszego historycznego strzału, najcenniejszym przedewszystkiem byłby niezbity fakt, że właśnie w roku 1863, gdy rozbitki z powstania znalazły się na Syberji, tam fakt ten, wśród bezpośrednich uczestników walki – był notoryjnie znany i, żaden z obecnych tam zesłańców, miejsca pierwszego powstańczego strzału nie kwestjonował. To są dane, zapodane również przez żyjącego jeszcze dziś weterana Telesfora Mickiewicza, który słyszał o tem na zesłaniu w Sybirze, z ust powstańca Siekierzyńskiego, jednego z tych, którzy w akcji powstańczej na terenie powiatu radomszczańskiego, brali bezpośredni udział. Tutaj właśnie, w Radomsku, w roku 1863, stacjonował garnizon moskiewski, zakwaterowany w koszarach, w owych czasach znajdujących się na terenie miasta.

Pierwszy strzał w pędzie ku wolności, w 1863 r. nie jest bynajmniej bez znaczenia historycznego, bowiem, jeżeli historja uwzględnia strzał oddany w Serajewie, przywiązując do niego niezwykłą wagę w ukształtowaniu się karty świata1 – to my, Polacy – w pierwszym strzale roku 63-go widzimy ucieleśnienie się ideału walki zbrojnej z caratem, naszym ówczesnym najgroźniejszym wrogiem i tyranem.

Nie wątpimy, że wystąpienie nasze z twierdzeniem, iż Radomsku przypadła chluba pierwszego zbrojnego zwarcia się z moskalami2 w roku 63 im – spowoduje zajęcie się tą sprawą przez historyków wojskowości polskiej i, dzięki naszemu wyzwaniu – już wkrótce stanie się prawdzie historycznej zadość, co miastu doda glorji i popularności. Tak, jak Kruszyna3 przynosi powiatowi radomszczańskiemu zaszczyt, że pod nią stoczono 29 sierpnia 1863 roku zwycięską bitwę z moskalami – tak i pierwszy strzał, jaki padł w Radomsku, przyczyni się do zwiększenia historji o jedną chlubną kartę, której imię będzie – Pierwszy historyczny strzał powstańczy.

1 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie dokonano zamachu na austriackiego następcę tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, była to bezpośrednia przyczyna wybuchu I wojny światowej.

2 Archaiczne i pejoratywne określenie Rosjanina.

3 Obecnie miejscowość znajduje się w powiecie częstochowskim.

4428 razy oglądano od początku 1 razy oglądano dzisiaj