Przez tydzień szkoliłem się w Żydowskim Muzeum Galicja w Krakowie

W dniach 26 lipca – 1 sierpnia 2021 roku uczestniczyłem w seminarium dla nauczycieli „Kontekst nauczania o Holokauście, poziom podstawowy”. To wydarzenie organizowane jest przez Żydowskie Muzeum Galicja z Krakowa od 2010 roku. Skierowane jest ono dla nauczycieli którzy chcieliby poszerzyć swoją wiedzę na temat historii i kultury Żydów, antysemityzmu i Holokaustu oraz nawiązać kontakty i wymienić doświadczenia z innymi pedagogami zajmującymi się tą tematyką. Od 2014 roku organizowane są seminaria podstawowe oraz dla zaawansowanych. Do tej pory we wszystkich edycjach tego szkolenia wzięło udział kilkuset nauczycieli z Polski, Ukrainy i Białorusi oraz Azerbejdżanu. Dbając o wysoki poziom merytoryczny, przy organizacji seminariów organizatorzy współpracują ściśle z Instytutem Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, ponadto goszczą wykładowców innych polskich uczelni oraz ekspertów, edukatorów z muzeów, instytucji i organizacji działających na rzecz ochrony dziedzictwa żydowskiego, upamiętniania i dialogu.

Materiały szkoleniowe, 26 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Aby dostać się na seminarium należało wypełnić ankietę aplikacyjną, w której trzeba było wykazać się działaniami związanymi z historią Żydów. Muszę przyznać, że częściowo pomogło mi prowadzenie bloga Radomsk.pl. W poniedziałek 26 lipca pojawiłem się w Krakowie, gotowy do wchłonięcia nowej wiedzy, nawiązania nowych znajomości oraz spędzenia czasu w miłej atmosferze. Po dotarciu do siedziby muzeum (ul. Dajwór na Kazimierzu) zostałem zarejestrowany. Pierwsze zajęcia miały charakter organizacyjny, ale jeszcze tego samego dnia miałem okazję prezentować pracę grupową dotyczącą biogramu Henryka Prajsa z Góry Kalwarii, który był Ocalałym z Zagłady. Ciekawe były także zajęcia, na których mogliśmy zobaczyć z bliska elementy żydowskiego stroju – kipę, tałes, cicit. Wieczorem miała miejsce oficjalna kolacja z udziałem przedstawiciela Konsulatu USA w Polsce, pana B. Bix Aliu. Uczestnicy seminarium zostali zakwaterowani w hotelu Kazimierz III przy ul. Podbrzezie. Codziennie kilka razy przemierzaliśmy odcinek pomiędzy hotelem a siedzibą muzeum. Przechodziliśmy przez związaną z kulturą żydowską miejsce – ulicę Szeroką, przy której znajdują się restauracje, księgarnie, cmentarz a przede wszystkim synagoga. Droga nie była zbyt długa i męcząca, ale na pewno pozwalała na wczucie się w żydowskie klimaty.

Tałes i cicit, 26 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Kipy, 26 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Bartosz Duszyński – prowadzący, 26 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

26 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

Opowiadam o tym czego się dowiedziałem na temat Henryka Prajsa, 26 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

W środku – pan B. Bix Aliu z Konsulatu USA w Krakowie, po lewej tłumaczka, po prawej Maciej Nowakowski, dyrektor żydowskiego Muzeum Galicja, 26 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

Uroczysta kolacja, 26 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

We wtorek zwiedzaliśmy Kazimierz z przewodnikiem Bartoszem Wenclem. W ciągu niemal czterech godzin przemierzyliśmy spory odcinek. Zobaczyliśmy kilka synagog, cmentarze, budynki związane z żydowskimi historiami. Po południu równie ciekawy wykłady oraz warsztaty pogłębiały naszą wiedzę o judaizmie oraz Holokauście.

Stara Synagoga przy ul. Szerokiej, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Uczestnicy seminarium przed Synagogą Starą, 27 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

Ulica Szeroka, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Ulica Szeroka, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Ulica Szeroka, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Synagoga Remu, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

W synagodze Remu, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

W synagodze Remu, 27 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

Cmentarz Remu, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Ulica Szeroka, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Synagoga Tempel, 27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

27 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

W środę na seminarium pojawiła się w charakterze gościa pani Mirosława Gruszczyńska – Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata. Od lipca 1943 roku do końca wojny pani Mirosława wraz ze swoją mamą i siostrą ukrywały w swoim domu żydowską dziewczynkę, Anię. Sąsiadom przedstawili ją jako krewną pochodzącą ze wschodniej Polski. Załatwili jej u znajomego księdza świadectwo chrztu. Po wojnie Ania odnalazła się ze swoim tatą oraz bratem, wkrótce potem wyjechała do Izraela, ale utrzymywała w dalszym ciągu kontakt z panią Mirosławą. Spotkanie ze Sprawiedliwą Wśród Narodów Świata było dla mnie bardzo wzruszającym wydarzeniem. Czym innym jest czytanie na ten temat, a czym innym usłyszenie niesamowitej historii bezpośrednio od osoby, która była w to zaangażowana. Pani Mirosława to pogodna osoba, biła z niej szczerość oraz pozytywne usposobienie.

Medal Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Pani Mirosława Gruszczyńska przed ślubem miała nazwisko Przebindowska, 28 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Mirosława Gruszczyńska, Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata, 28 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

Uczestnicy z panią Mirosławą Gruszczyńską, 28 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Uczestnicy seminarium z Mirosławą Gruszczyńską, 28 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

Kolejny dzień, czwartek upłynął nam na wizycie studyjnej w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau. Byłem tam już kilka lat temu, ale brałem udział w zwiedzaniu dla zwykłych turystów. Tym razem miałem okazję zapoznać się z miejscem pamięci dogłębniej. Przewodnik Tomasz Cebulski oprowadzanie koncentrował nie na przybliżaniu faktów historycznych (wychodząc z założenia, że większość z nas ma na ten temat co najmniej podstawowe pojęcie), ale na próbie analizowania motywów oraz procesu, tego co tam się wydarzyło. Podobało mi się to podejście. W przerwie obiadowej odwiedziliśmy Cafe Bergson w mieście Oświęcim. Zwiedziliśmy też miejscową synagogę – Centrum Żydowskie, gdzie odbyły się warsztaty. Przyznaję, że w sposób prosty w przygotowaniu, ale wymagający zaangażowania od uczestników przedstawiono nam różnego rodzaju artefakty. Zadanie polegało na odnalezieniu przedmiotów ze zdjęcia oraz próbie opisania go, scharakteryzowania.

Auschwitz I, 29 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Przewodnik Tomasz Cebulski, Auschwitz I, 29 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Birkenau, 29 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Cafe Bergson w Oświęcimiu, 29 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Synagoga w Oświęcimiu, 29 lipca 2021 r., fot. Daniel J. Sienkowiec

W piątek znów spotkaliśmy się z przewodnikiem Bartoszem Wenclem, który tym razem skupił się na oprowadzaniu nas po terenie dawnego getta krakowskiego. Po południu odbyła się dyskusja z udziałem prof. Piotra Trojańskiego, Macieja Zabierowskiego oraz Macieja Nowakowskiego (dyrektora Żydowskiego Muzeum Galicja). Dyskusja dotyczyła nauczania o Holokauście oraz nauczania o historii Żydów.

Ulica Szeroka, 30 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Mur getta, 30 lipca 2021 r., fot. Paweł Dudek

Od lewej: Maciej Nowakowski, Maciej Zabierowski, prof. Piotr Trojański, prowadząca dyskusję Anna Wencel, 30 lipca 2021 r., fot. Banan Studio

Ciekawym doświadczeniem, wykraczającym nieco poza tematykę seminarium, ale jednocześnie pozwalającym na zrozumienie szerszej perspektywy było sobotnie spotkanie z Michałem Chojakiem i Renatą Masną z Yahad – In Unum, organizacji zajmującej się badaniami nad masowymi mordami.

Seminarium to nie tylko słuchanie wykładów, uczestnictwo w warsztatach oraz zwiedzaniu terenowym. Spotkałem tam wielu świetnych nauczycieli, którzy rozszerzyli moją perspektywę dotyczącą kwestii Holokaustu oraz historii i kultury żydowskiej. Rozmowy, dyskusje, spotkania, wymiana doświadczeń, poznawanie innych punktów widzenia sprawiły, że czas minął szybko, chociaż chciałoby się zostać jeszcze na dłużej. Podziękowania należą się także organizatorom, którzy świetnie o nas zadbali i byli bardzo zaangażowani. Kto wie, może za rok będzie mi dane wybrać się do Krakowa na drugą część seminarium, tym razem dla zaawansowanych. Seminarium dla nauczycieli zostało sfinansowane przez Conference on Jewish Material Claims Against Germany oraz Konsulat Stanów Zjednoczonych w Krakowie.

Z kolegą Danielem, 31 lipca 2021 r., fot. pani kelnerka

Odbiór certyfikatu uczestnictwa, 1 sierpnia 2021 r., fot. Banan Studio

1 sierpnia 2021 r., fot. Daniel J. Sienkowiec

Generalnie podczas seminarium nie pojawiały się wątki związane z naszymi stronami. Wiedza wyniesiona z tego tygodniowego szkolenia jest jednak dla mnie bardzo cenna w kontekście zrozumienia historii radomszczańskich Żydów. Aby zrozumieć pewne mechanizmy i procesy mające miejsce u nas, lokalnie, warto zgłębić historię widzianą z szerszej perspektywy. Oczywiście w wolnej chwili (a takich było naprawdę niewiele) udałem się w pobliskie miejsca związane z historią radomszczańskich Żydów. O miejscach tych wiedziałem już wcześniej, ale teraz była okazja, żeby przyjrzeć się im na nowo. Zrobiłem więc kilka zdjęć do zaktualizowanego artykułu o Synagodze Stowarzyszenia Modlitwy i Dobroczynności Chasydów Radomszczańskich przy ulicy Józefa 15 oraz napisałem nowy artykuł o synagodze radomszczańskich chasydów, znajdującej się przy ulicy Ciemnej 10.