[stare zdjęcia] Radomszczańska Wielka Synagoga – zdjęcie z 1930 i po zniszczeniu

O radomszczańskiej synagodze pisałem już tutaj. Później natrafiłem na dwa ciekawe zdjęcia związane z tym obiektem. Obydwa pochodzą ze strony 160 Księgi Pamięci Żydów Radomszczańskich. Pierwsze zdjęcie jest z roku 1930 – tak je podpisano. To fragment synagogi. Widać tam drzwi wejściowe, a także dwa rzędy otworów okiennych. Wizerunek ten jest dość powszechny (zachowało się kilka innych zdjęć, które można zobaczyć we wspomnianym wpisie o synagodze), a jakość zdjęcia sprawia, że nie dostrzeżmy zbyt wielu detali.

Dużo ciekawsze wydaje się kolejne zdjęcie, które w Księdze Pamięci Żydów Radomszczańskich znajduje się na tej samej, 160 stronie, obok zdjęcia powyższego. Dodano tam także opis, który niestety zawiera nieścisłości, o czym piszę też poniżej. Otóż według autora opisu, będącego, jak mniemam, jednym z ocalałych po Zagładzie Żydów radomszczańskich, w 1947 roku stał on na miejscu dawnej synagogi, zburzonej w czasie wojny. Razem ze znajomymi wspominał w którym miejscu siedział rabin, w którym jego ojciec, sąsiedzi. Nagle zobaczył wystający spod ziemi kamień. Był to fragment ściany synagogi z zachowanymi napisami. Wtedy też zdali sobie oni sprawę, że to znak, iż ich wrogowie nie odnieśli sukcesu w eksterminacji narodu żydowskiego. Co do samego zdjęcia – myślę, że dość łatwo zlokalizować miejsce, które ono obrazuje. To fragment dzisiejszej ulicy Joselewicza. W głębi po prawej widać istniejący do dziś budynek na skrzyżowaniu tej ulicy z ulicą Przedborską. A na miejscu samej synagogi dzisiaj znajdują się budynki zakładu energetycznego. Z uzyskanych przeze mnie informacji wynika jednak, że zdjęcie to nie może pochodzić z roku 1947, bo wtedy budynek synagogi tam jeszcze stał. Zdjęcie pochodzi zapewne z końcówki lat 50. lub początku lat 60, bo wtedy synagoga została rozebrana, nie wcześniej.