Tablica pamiątkowa poświęcona „Marsowi” w Woli Przedborskiej

W Woli Przedborskiej znajduje się tablica poświęcona żołnierzowi Armii Krajowej Marianowi Margasowi ps. „Mars”.

11 listopada 2023 r., fot. Paweł Dudek

Biała tablica umieszczona jest na dużym głazie. W jej górnej części jest zdjęcie „Marsa”, a pod spodem następujący napis:

TU DZIAŁAŁ
PS MARS
CZŁONEK ARMII
KRAJOWEJ
MARIAN
MARGAS
ZAMORDOWANY
JESIENIĄ 1944 R.

ZBOWID
PRZEDBÓRZ
1988 R

11 listopada 2023 r., fot. Paweł Dudek

Na uwagę zasługują dwa miecze pomiędzy którymi leży głaz, a także brzozowy krzyż. Być może dwa drzewa rosnące tuż za tym upamiętnieniem zostały tam zasadzone w czasie gdy ono powstawało. Tablica powstała z inicjatywy Władysława Poborskiego, który był prezesem miejscowego koła ZBOWiD-u. Miejsce ustawienia głazu nie jest przypadkowe, ponieważ „Mars” mieszkał naprzeciwko. Na tablicy znajduje się błędna informacja na temat daty śmierci. W rzeczywistości zmarł on 7 kwietnia 1945 roku w niemieckim obozie KL Flossenbürg, gdzie przebywał od 13 lutego tamtego roku. Do końca wojny zabrakło wówczas miesiąca… Symboliczny grób Mariana Margasa znajduje się w zbiorowej mogile partyzantów na cmentarzu w Przedborzu, o czym pisałem tutaj.

Sama postać Mariana Margasa jest bardzo ciekawa. Urodził się on w 1908 roku. Służbę wojskową przed wojną zakończył w stopniu plutonowego. Należał do organizacji „Strzelec”. Walczył w okolicy w czasie kampanii wrześniowej. Wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski. W 1940 r. został zatrzymany przez tzw. policję granatową, ale uciekł i zaczął się ukrywać. Walczył w ramach Armii Krajowej, prowadząc m.in. kompanię „Żubr”. Dowodził akcją odbicia osadzonego w areszcie w Przedborzu, brał udział w akcji na więzienie w Radomsku. Został ranny w akcji na Antoniów. Podczas ukrywania się został namierzony oraz aresztowany, a potem wywieziony.

Tekst oparłem przede wszystkim na podstawie biogramu Mariana Margasa autorstwa Wojciecha Zawadzkiego, zamieszczonego w „Przedborskim Słowniku Biograficznym”, w tomie I. Zachęcam do zapoznania się z obszerną całością.

11 listopada 2023 r., fot. Paweł Dudek

11 listopada 2023 r., fot. Paweł Dudek