Cecylia Walewska. Emancypantka z Radomska

Gdy pod koniec XIX wieku ruch emancypacji kobiet wzrastał na popularności, jedną z czołowych polskich działaczek była pochodząca z Radomska Cecylia Walewska.

Emancypacja może mieć wiele odniesień. Słowo to oznacza uwolnienie i danie komuś pełni praw (z łac. emancipatio – wypuszczenie z rąk). Może ona dotyczyć kobiet, ale również osób o odmiennym kolorze skóry czy wyznaniu religijnym. Już w XVIII wieku, w kolebce współczesnej demokracji, czyli w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, kobiety zaczęły walczyć o równouprawnienie. Idea ta rozwinęła się jeszcze bardziej w połowie XIX wieku, doprowadzając w efekcie końcowym do przyznania kobietom praw wyborczych na początku wieku następnego. I to właśnie na ten ostatni okres (druga połowa XIX wieku i pierwsza połowa wieku XX) przypada działalność niejakiej Cecylii Walewskiej.

Urodziła się ona 2 listopada 1859 roku w ówczesnym Noworadomsku, jako córka Józefa Zaleskiego oraz Wandy (z domu Egger). Zdobyła wykształcenie w zawodzie nauczyciela, ale bardziej znana jest jako działaczka emancypacyjna oraz publicystka. Występowała pod pseudonimami „Colonna”, „Marek Derwid” i „Sulika”. Była aktywną członkinią organizacji emancypacyjnych – Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich, Polskiego Stowarzyszenia Równouprawnienia Kobiet Polskich.

Jej teksty znaleźć można było w takich czasopismach jak „Tygodnik Ilustrowany”, „Świt”, „Prawda”, „Nowa Gazeta” a także „Bluszcz”. Ten ostatni tytuł dla Walewskiej miał szczególne znaczenie, ponieważ było to czasopismo o charakterze typowo emancypacyjnym. W „Bluszczu” publikowała swoje teksty z powodzeniem przez kilkadziesiąt lat (1899-1927). Tematyka podejmowanych przez nią spraw dotyczyła sylwetek znanych kobiet, opieki społecznej w Polsce, wychowania, oświaty, prawa i przede wszystkim równouprawnienia kobiet. Warto wiedzieć, że w „Bluszczu” publikowała także m.in. Maria Konopnicka, Maria Dąbowska i Eliza Orzeszkowa.

W 1939 roku tygodnik „Bluszcz” przestał być wydawany. Na ponowne pojawienie się magazynu trzeba było czekać blisko 70 lat, do roku 2008. Tym razem czasopismo przetrwało niezbyt długo, bo w 2002 roku, z powodu śmierci wydawcy – Artura Szczecińskiego, zaprzestano wydawania.

Warto wiedzieć, że Walewska jest także autorką zbiorów opowiadań oraz dwóch książek historycznych – „Ruch kobiecy w Polsce” i „W walce o równe prawa. Nasze bojownice”. Z ciekawostek godnych uwagi warto odnotować, że w 1901 roku Walewską zesłano na Syberię za udział w manifestacji ku czci Jana Kilińskiego, uczestnika powstania kościuszkowskiego z 1794 roku.

Cecylia Walewska zmarła w Warszawie w kwietniu 1940 roku. Jej grób znajduje się na warszawskich Starych Powązkach.