Na cmentarzu żydowskim w Warszawie znajduje się ohel Salomona Henocha Rabinowicza, ostatniego cadyka z dynastii Radomsk. Wejście na teren cmentarza żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie. Czerwiec 2022 r, fot. Paweł Dudek Salomon Henoch Rabinowicz urodził się w 1882 roku […]
Historię Nathana Jana Nesta opisywałem już na łamach bloga. Nest był Polakiem żydowskiego pochodzenia. Razem ze swoją żoną przeżył Zagładę. W trakcie wojny żona Pola urodziła dziecko, które Nestowie oddali na przechowanie do niejakiej Wiśniewskiej w Radomsku. Po wojnie okazało […]
Na zakończenie 2021 roku wziąłem udział w konkursie organizowanym przez Żydowskie Muzeum Galicja z Krakowa. Zadanie polegało na napisaniu scenariusza lekcji z wykorzystaniem dziennika Rywki Lipszyc z getta łódzkiego. Postanowiłem, że wykorzystam też fragmenty pamiętnika Miriam Chaszczewackiej z getta radomszczańskiego. […]
Do czytania tej książki przystąpiłem pod koniec 2020 roku. Oczekiwałem po niej uporządkowania, usystematyzowania wiedzy dotyczącej historii Żydów w Polsce, zwłaszcza w XX wieku. Właściwie książka te oczekiwania spełniła. Okładka książki Treść książki może być nieco mylna w stosunku do […]
Poszukuję informacji o osobie, która nazywała się Wigdor Lachman. Był on Żydem, urodził się w Radomsku w 1897 roku. 31 lipca 1944 roku znalazł się w konwoju nr 77, ostatnim dużym transporcie Żydów deportowanych z obozu internowania w Drancy (okolice […]
W 2022 roku swoje 40 urodziny będzie obchodził Ośrodek KARTA. Jest to działająca jako fundacja niezależna organizacja pozarządowa (ze statusem organizacji pożytku publicznego), największe w naszym kraju archiwum społeczne, stawiające sobie za cel dokumentowanie najnowszej historii Polski oraz Europy Środkowo-Wschodniej […]
Z ciekawością przeczytałem książkę autorstwa Krzysztofa Bielawskiego pt. „Zagłada cmentarzy żydowskich”. Jest to analiza zjawiska w jaki sposób, przez kogo oraz w jakich okolicznościach były (i są) niszczone cmentarz żydowskie na terenie Polski. W powszechnej świadomości winę za destrukcję cmentarzy […]
W niedzielne popołudnie w Radomsku, przy Placu 3-go Maja odbyły się uroczystości związane z Chanuką – tradycyjnym świętem żydowskim, znanym także pod nazwą Święto Świateł. Uroczystość zorganizowała Rachel Kesselman z The Kesselmann Museum in Radomsko, a włączyli się do tego […]
Przed długim weekendem związanym z Narodowym Świętem Niepodległości moi uczniowie z Zespołu Szkół Ponadpodstawowych nr 1 w Radomsku zasadzili przed szkołą ponad trzysta cebulek krokusów. Wczesną wiosną krokusy stworzą barwny dywan i każda osoba wchodząca do naszej szkoły będzie mogła […]
W środę 27 października 2021 roku w Muzeum Regionalnym im. S. Sankowskiego w Radomsku odbyło się spotkanie z Louise Steinman, autorką książki reportażowej pt. „Krzywe lustro. Dziennik polsko-żydowskiego pojednania”. Spotkanie poprowadził Kamil Rutkowski, a tłumaczem z języka angielskiego była Dorota Gołębiewska, […]
W przyszłym tygodniu odbędą się (co najmniej) dwa spotkania z amerykańską pisarką Louise Steinman, autorką książki „Krzywe lustro. Dziennik polsko-żydowskiego pojednania”. O książce już na blogu pisałem i bardzo chwaliłem. To opowieść o poszukiwaniu korzeni, o relacjach dwóch narodów, o determinacji […]
Muzeum Getta Warszawskiego zorganizowało w dniach 9-10 października 2021 roku seminarium wyjazdowe dla nauczycieli i edukatorów. Celem wyjazdu było odwiedzenie Muzeum byłego niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem oraz miasta Łódź w kontekście historii istniejącego tam w czasie […]
W dniach 1-3 października 2021 roku uczestniczyłem w seminarium pt. „Nauczanie o historii polsko-żydowskiej w XX wieku w Polsce i w Niemczech”, zorganizowanym przez Centropę przy współpracy z Żydowskim Muzeum „Galicja” z Krakowa oraz Fundacji im. Friedricha Eberta. W seminarium […]
W lipcu (i właściwie też przez pierwszy dzień sierpnia) uczestniczyłem w seminarium dla nauczycieli „Kontekst nauczania o Holokauście” na poziomie podstawowym. Obszerną relację z kilkudziesięcioma zdjęciami dodałem w tym wpisie. Tutaj chciałbym się jednak skupić na czymś innym. W trakcie […]
Herszel Grynszpan i dokonane przez niego zabójstwo stało się dla władz Trzeciej Rzeszy powodem wywołania tzw. „nocy kryształowej”, tragicznego wydarzenia, o którym wspomina się w podręcznikach historii. Cóż ten żydowski zamachowiec miał wspólnego z naszym miastem? Okazuje się, że z […]
W dniach 26 lipca – 1 sierpnia 2021 roku uczestniczyłem w seminarium dla nauczycieli „Kontekst nauczania o Holokauście, poziom podstawowy”. To wydarzenie organizowane jest przez Żydowskie Muzeum Galicja z Krakowa od 2010 roku. Skierowane jest ono dla nauczycieli którzy chcieliby […]
W Krakowie, w dzielnicy Kazimierz przy ul. Ciemnej 10 znajduje się budynek, w którym przed drugą wojną światową znajdowała się synagoga chasydów z Radomska. Lipiec 2021 r., fot. Paweł Dudek Nie cały prezentowany na zdjęciach budynek był synagogą. Mieściła się […]
Żydzi pojawili się w Przedborzu już w średniowieczu. Miasto to położone było przy ważnym szlaku handlowym i zapewne możliwości z tym związane tutaj ich sprowadziły. Wejście na teren cmentarza. Maj 2021 r., fot. Paweł Dudek Cmentarz żydowski znajduje się na […]
O autorce książki, Louise Steinman wiedziałem do tej pory niewiele. Tyle, że ta amerykańska Żydówka odwiedzała nasze Radomsko kilkanaście lat temu, przyjaźniła się z Maciejem Ziembińskim, redaktorem lokalnej gazety „Komu i Czemu?”. Raz nawet Steinman otrzymała tytuł „Człeczysko” przyznawany dla […]
Już 19 maja 2021 roku będzie można nabyć książkę związaną z historią naszego miasta. Mało jest publikacji tego typu, więc tym bardziej warto. Ja czekam z niecierpliwością, bo zapowiada się, że będzie to całkiem zewnętrzne spojrzenie na interesującą mnie tematykę. […]
Przy dzisiejszej ulicy Wyszyńskiego 11 znajdował się dom rodziny Grynszpanów. Była to żydowska rodzina, której potomek, Herszel Grynszpan zapisał się w historii świata… Obecnie w chodniku przy tej ulicy znajduje się tabliczka The Kesselman Museum (nr 9). Kwiecień 2021 r., […]
W Radomsku, przy ul. Mickiewicza 5 znajduje się budynek z bogatą żydowską historią. Na fasadzie jest data jego powstania – 1933 rok. Kwiecień 2021 r., fot. Paweł Dudek W latach 1932-1939 mieściła się tam siedziba gminy żydowskiej. W latach 1934-1939 […]
W czasie drugiej wojny światowej na placu pomiędzy dzisiejszą ulicą Mickiewicza a ulicą Bugaj znajdował się tzw. Umschalgplatz (z niem. plac przeładunkowy). To tutaj Niemcy zbierali Żydów, których później wysyłali na roboty przymusowe albo do obozu zagłady w Treblince w […]
Na wstępie chciałbym odnieść się do tytułu tego artykułu. Właściwie powinien on brzmieć „Tam jest cmentarz żydowski w Kamieńsku”. Wynika to z halachicznej zasady (wykładnia Prawa Mojżeszowego – Tory), która mówi, że cmentarz żydowski zawsze jest, nawet jeśli nie ma […]
Przy ul. Joselewicza, tuż przed wejściem na skwer Fajta oraz Kakusińskiego znajdują się dwie tablice informacyjne poświęcone historii radomszczańskiego getta żydowskiego, które funkcjonowało w czasie drugiej wojny światowej. Na tablicach znajduje się krótka historia getta, zdjęcia, a także plan. Luty […]
Na rogu ulic Przedborskiej i Fabianiego znajduje się okazały trzykondygnacyjny budynek mieszkalny z 1910 roku. Przed drugą wojną światową Żyd Berek Ofman prowadził tam olejarnię. Znajdowało się tam także wiele innych firm usługowych. Warto zwrócić uwagę na jeden z dwóch […]
Przy ul. Przedborskiej 9 znajduje się dom, w którym kiedyś mieszkali Rabinowiczowie – dynastia radomszczańskich cadyków. W chodniku przed budynkiem znajduje się tabliczka nr 13, oznaczająca obiekt The Kesselman Museum. Luty 2021 r., fot. Paweł Dudek Wytarta tabliczka The Kesselman […]
Na aukcji Allegro znalazłem ciekawą ofertę sprzedaży pocztówki. Niestety ze względu na cenę nie zdecydowałem się na zakup, chociaż zdaję sobie sprawę, że takiej okazji może już nie być. Jest ona jednak na tyle unikalna, że zamieszczam tutaj zdjęcia oraz […]
O żydowskich mieszkańcach Żytna wiem niewiele. Zebrałem tutaj to, co udało mi się ustalić, to do czego dotarłem. Pan Wiesław Witkowski, dawny mieszkaniec Żytna jest autorem odręcznie stworzonej mapki przedstawiającej jego rodzinną miejscowość. Powyżej znajduje się fragment tej mapki, niestety […]
Grupa moich uczniów, których uczę przedmiotu historia i społeczeństwo w Zespole Szkół Ponadpodstawowych nr 1 uczestniczyła w dniu 23 lutego 2021 roku w sesji edukacyjnej online pt. „Niemi” świadkowie. O przedmiotach w obozach koncentracyjnych i zagłady. Sesja edukacyjna została zorganizowana przez Międzynarodowe […]
W dniu 5 lutego 2021 roku uczestniczyłem razem z moimi uczniami w sesji edukacyjnej dotyczącej wyzwolenia Konzentrationalager Auschwitz. Sesja online odbyła się w związku z 76. rocznicą wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz. W ramach sesji odbył się wykład pt. „Ewakuacja i […]
Czytelnik pan Michał Flasza przesłał mi skan oryginalnej pamiątki. Jest to pochodzący z 1928 roku list Rabina I.M. Rabinowicza z Pławna. Niestety ze względu na to, że dokument napisany jest w języku hebrajskim (tak w noszę po kroju pisma), nie […]
W 2013 roku podczas mojego pobytu w Przedborzu, na placu przed budynkiem liceum rzuciły mi się w oczy… macewy, czyli żydowskie nagrobki. Macewy zostały odkryte w 2011 roku, kiedy rozpoczął się remont na placu szkolnym. Utwardzenie placu zamieniano wówczas na […]
Muzeum to znajduje się przy ul. Kieleckiej 9 w Przedborzu, w budynku dawnej karczmy. Została ona wybudowana w XVII lub XVIII wieku. Jest to niewielki budynek parterowy. Muzeum początkowo działało jako Izba Ludowa przy przedborskiej Szkole Rolniczej. Najpierw swoją siedzibę miało […]
Aktualizacja z 9 lutego 2021 roku. Poniższy artykuł zawiera nieprawdziwe informacje. Okazuje się bowiem, że Kid Tiger wcale nie był prawą ręką Ala Capone. Jest to zmyślona przez Sycowskiego historia mająca dodać mu splendoru. Sycowski miał w Stanach konflikt z […]
W przewodniku po The Kesselman Museum, pod numerem 47 znalazłem informację, że jedna z prywatnych posesji przy ul. Piłsudskiego ma żelazne ogrodzenie, które kiedyś otaczało Radomszczańską Wielką Synagogę. Z ogrodzenia znikły żydowskie symbole, ale jak podkreśla autorka opracowania, „(…) przynajmniej […]
W Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego znajdują się m.in. relacje Żydów, którym udało się ocalić w trakcie drugiej wojny światowej. Natrafiłem na jedną z takich relacji, gdzie opisywane wydarzenia miały miejsce na terenie naszego powiatu. Niejaki Eliasz Markowicz w relacji spisanej […]
Natan (Nusen) Szpigel był polskim malarzem i rysownikiem żydowskiego pochodzenia. Drugowojenne koleje losu złączyły go z Radomskiem. Trudno mi było ustalić datę czy nawet rok urodzenia Szpigla. Znalezione materiały mówią o czterech datach rocznych – 1886, 1887, 1890 oraz 1892. […]
W lokalnej prasie znalazłem informację, że w 2017 roku w Radomsku odbyły się uroczystości związane z setną rocznicą podpisania tzw. deklaracji Balfoura. Organizatorką tego wydarzenia była Rachel Kesselman – prezes The Kesselman Museum. Wśród gości była m.in. ambasador Izraela w […]
Uwaga, artykuł został zaktualizowany po jego opublikowaniu. Ze względu na złożoność materiału aktualizację dopisałem na końcu. Prezentowane poniżej zdjęcie przedstawia pochówek na cmentarzu. Pochowano wówczas 17 osób, które zostały zamordowane przez Niemców we wsi Łęg (gmina Kruszyna, woj. śląskie), złożone […]