Echa dekomunizacji w publikacji Polskiej Fundacji Narodowej

W ustawie z dnia 1 kwietnia 2016 roku o zakazie propagowania komunizmu zapisano, że samorządy mają obowiązek zmienić nazwy dróg, ulic, placów, które upamiętniają komunizm lub inny system totalitarny. Okazało się, że nie wszyscy dopełnili formalności (lub uznawały, że zmiana nazwy na inną nie jest zasadna). Jeśli chodzi o Radomsko, to w styczniu 2018 roku zarządzeniem zastępczym wojewody zmieniono nazwę ulicy Fudali na ulicę Królowej Bony. W opinii Instytutu Pamięci Narodowej (na opinii tej opiera swoją decyzję wojewoda) zapisano:

Józef Fudala” ps. „Szczupak” (1911–1945) urodził się w 1911 r. w Popielarni w powiecie radomszczańskim w rodzinie chłopskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym działał w organizacjach ludowych: Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” oraz w Stronnictwie Ludowym. Brał udział w strajkach chłopskich w latach trzydziestych. (…) Nawiązał w 1942 r. kontakty z działaczami komunistycznymi m. in. z przedstawicielem komunistycznej Polskiej Partii Robotniczej i Gwardii Ludowej – Henrykiem Sochą-Domagalskim. W październiku 1943 r., jako przedstawiciel ludowców, nawiązał współpracę z Komitetem Okręgowym PPR w powiecie radomszczańskim. Współpraca ta miała polegać na kolportażu i wymianie komunistycznej prasy czy podejmowaniu działań mających na celu dyskredytowanie Narodowych Sił Zbrojnych. Na innym zebraniu w marcu 1944 r. Fudala domagał się zacieśnienia współpracy pomiędzy ludowcami, socjalistami i komunistami. Na początku 1944 r. Fudala związał się ze środowiskiem prokomunistycznego Stronnictwa Ludowego „Wola Ludu”. W kwietniu 1944 r. wszedł w skład utworzonej przez komunistów Powiatowej Rady Narodowej w Radomsku oraz uczestniczył w tajnych zebraniach PRN, odbywających się w mieszkaniu członka PPR – Stefana Rybaka ps. „Znachor”. W maju 1944 r. wystosował pismo do ludowców z innych powiatów, w którym przedstawił propozycję podjęcia współpracy z komunistami oraz połączenia BCh z komunistyczną Armią Ludową. Skutkowało to m.in. wchłonięciem kilku oddziałów BCh przez Armię Ludową. W lipcu 1944 r. brał udział w sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi. W mieszkaniu Fudali w Popielarni odbywały się zebrania konspiracyjne ludowców oraz komunistów. Przechowywano również tam żołnierzy i partyzantów sowieckich. Apelował wówczas do ludowców i BCh o walkę z okupantem oraz „reakcyjnymi” NSZ. Został postrzelony 30 maja 1945 r. w Łodzi, gdzie brał udział w posiedzeniu Wojewódzkiej Rady Narodowej. Zmarł następnego dnia.

O Józefie Fudali pisałem już na blogu. Tekst można przeczytać tutaj. Mamy więc od początku 2018 roku nową nazwę ulicy w Radomsku – Królowej Bony. Temat był poruszany w lokalnych mediach, na tę chwile chyba ucichł. I pewnie mieszkańcy już się przyzwyczaili do nowego nazewnictwa, zwłaszcza, że nie wiąże się to z kłopotliwą oraz czasochłonną wymianą dokumentów. Ponadto pisma oraz postanowienia sądowe i administracyjne w sprawach dotyczących ujawnienia w księgach wieczystych zmiany nazwy ulicy oraz uwzględnienia w rejestrach, ewidencjach i dokumentach urzędowych zmian są zwolnione z opłat.

Tymczasem w piątek w mojej skrzynce na listy znalazłem ciekawą publikację związaną z tematem dekomunizacji. Książeczka ma 60 stron i jedna z nich poświęcona jest wyżej opisywanej sprawie ulicy Fudali, tzn. Królowej Bony. Znaleźć tam możemy biogramy obydwu postaci. Królowa Bona dodatkowo przedstawiona jest na obrazie. Swoją drogą, szkoda, że pokazano ją jako przygnębioną kobietę w podeszłym wieku, z nadwagą i miną mówiącą „i na co się gapisz?”. Nijak to pasuje do rzeczywistego wizerunku Bony, oprócz tego, że w jesieni swojego życia była w podeszłym wieku. Tym bardziej nie pasuje to do pochwalnego biogramu w książeczce, którą znalazłem w skrzynce na listy. Taki obraz Bony jest jednak powielany przy niemal wszystkich publikacjach tejże postaci.

Powracając do tematu – opisano również Józefa Fudalę, uwidaczniając zwłaszcza te rysy na biogramie, które mają potwierdzać jego związki z komunizmem. Pod imieniem i nazwiskiem dodano więc informację, że był on działaczem komunistycznym oraz kapitanem rezerwy Ludowego Wojska Polskiego. W dalszej części dowiemy się m.in., że Fudala w 1943 roku nawiązał współpracę z Polską Partią Robotniczą i kolportował komunistyczną prasę. Z kolei już po wojnie, w 1945 roku był członkiem Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi. Przy okazji zmiany nazwy ulicy Fudali w Radomsku pojawiły się pewne wątpliwości, ponieważ niektórzy twierdzili, że Fudala co prawda współpracował z komunistami, ale w sposób, który nie szkodził otoczeniu. Uważano, że był on bardziej ludowcem niż propagatorem systemu totalitarnego. Cóż, zdania są podzielone, ale nazwa ulicy już zmieniona.

Publikacja, którą znalazłem w swojej skrzynce na listy została wydana ze środków Polskiej Fundacji Narodowej (dotowanej przez spółki Skarbu Państwa). Oprócz tego, na ostatniej stronie książeczki znalazły się także znaki graficzne Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Instytutu Pamięci Narodowej. Brak jest informacji o autorach tekstów. Publikacja ma zapewne za zadanie informować obywateli o motywach zmian nazw ulic dokonanych zarządzeniem zastępczym wojewody łódzkiego. Oprócz przypadku radomszczańskiego, opisane są tam także inne zmiany w miejscowościach województwa łódzkiego, w tym aż 27 dotyczących miasta Łodzi. Mogę się domyślać, że podobne publikacje powstały także dla mieszkańców pozostałych województw. Książeczkę zachowam sobie na pamiątkę. Czy Wy też ją dostaliście?