Stary Cmentarz w Radomsku: symboliczna tablica poświęcona hr. Szabolesowi De Horthy

Jedną z ciekawszych postaci, która spoczywała na Cmentarzu Starym był niejaki porucznik hrabia Szaboles De Horthy. Zastanawiać Czytelników może obcobrzmiące nazwisko w połączeniu z dość wysokim stopniem wojskowym oraz tytułem szlacheckim. Tablica poświęcona tejże osobie znajduje się w lapidarium, na ścianie wewnętrznej muru cmentarza od strony Wyszyńskiego, w samym rogu przy skrzyżowaniu z ulicą Leszka Czarnego. Do tablicy wrócę na końcu artykułu.

Szaboles De Horthy. Zdjęcie pobrane ze strony genealogicznej: https://www.geni.com/people/Szabolcs-Horthy-de-Nagyb%C3%A1nya/6000000006741810693

Kim był Szaboles De Horthy? Urodził się 28 stycznia 1873 roku w węgierskim miasteczku Kenderes jako siódme dziecko István Horthy i Pauli Halasy (w sumie dzieci było dziewięcioro). Był najmłodszym bratem późniejszego Regenta Węgier, admirała Miklós Horthy, sprawującego władzę w latach 1920-1944, kiedy to prawowity władca Karol IV Habsburg nie został dopuszczony do rządów. Powracając do kwestii głównego bohatera tego artykułu – Szaboles De Horthy na początku pierwszej wojny światowej znalazł się wraz z dowodzonym przez siebie oddziałem kawalerii (ok. 20-25 żołnierzy) na terenie naszego powiatu. Nie był on doświadczony bojowo, bo służył w wojsku zaledwie cztery miesiące a wcześniej zajmował się polityką oraz administracją przydzielonym mu terenem. Podczas postoju w okolicach Pławna Węgrzy zostali zaskoczeni przez wrogie im oddziały rosyjskie. W wyniku nierównych walk (Rosjan było zdecydowanie więcej) węgierski oddział został pokonany. Ciężko ranny Szaboles De Horthy został przewieziony do szpitala w Noworadomsku, ale niestety zmarł. Stało się to 23 listopada 1914 roku.

Został pochowany na Starym Cmentarzu w miejscu, gdzie dziś jest mogiła zbiorowa osób poległych w latach 1914-1918. W 1927 roku Regent Węgier Miklós Horthy postanowił przenieść ciało swojego brata do ojczyzny, co udało się uczynić w podniosły sposób 25 października tamtego roku. Podczas uroczystej ekshumacji szczątków obecny był m.in. trzeci z braci De Horthy – Stefan, generał kawalerii. Zmarłego Szabolesa De Horthy żegnała kompania honorowa 27 pułku piechoty, orkiestra wojskowa, przedstawiciel konsulatu Węgier oraz miejscowi politycy i inne ważne osobistości. Zdjęcie z tej ważnej uroczystości znalazło się w tygodniku „Światowid”, nr 46 z 1927 roku.

„Światowid. Ilustrowany Kurjer Tygodniowy”, nr 46 z 1927 roku, strona 13. Fot. „Venus” Radomsko

Dziś po Szabolesie De Horthy przypomina współcześnie wykonana tablica pamiątkowa. Zapisano na niej:

PORUCZNIK HRABIA
SZABOLES DE HORTHY LAT 42

Zmarł w Radomsku w 1914 r.
od ran odniesionych w potyczce z Kozakami w Pławnie.

Dowódca grupy huzarów węgierskich,
brat Regenta Węgier, Marszałek Sejmu Węgierskiego,
wojewoda komitatu Szolnok,
Rzeczywisty radca stanu.

Pochowany na Cmentarzu Starym w Radomsku,
ekshumowany 25 X 1927 r. na Węgry.

Radomsko kwieceń 2012

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w Radomsku

wyk. R. Minecki