Wiatrak przy ul. Górnej

W okolicach ulicy Górnej (obecnie ul. Armii Krajowej) kiedyś znajdowały się pola uprawne oraz nieliczne drewniane domy. Proszę sobie wyobrazić, że nie było tam liceum, bloków i domów (ul. Piwna oraz Targowa), starostwa, przychodni, a tym bardziej niedawno wybudowanego ronda. Oprócz pól uprawnych i domków znajdowały się tam także wiatraki. Okolice pomiędzy dzisiejszą ulicą Krakowską a Armii Krajowej nazywano „Polami krakowskimi”. Duża otwarta przestrzeń sprzyjała temu, aby wybudować tam tego typu obiekty.

Już w pierwszej połowie XIX wieku w tamtych okolicach znajdowały się aż trzy wiatraki. Nie przetrwały one do dzisiejszych czasów, trudno nawet powiedzieć, w którym dokładnie miejscu stały. Tomasz Kuźnicki w książce pt. „Z dziejów młynarstwa Radomska i regionu (Katalog)” pisze, że w pierwszej połowie XX wieku w okolicach dzisiejszego I Liceum Ogólnokształcącego wybudowano nowy drewniany wiatrak. Zapewne na początku lat 60. został on rozebrany, niedługo potem powstała w tamtych okolicach szkoła. W zbiorach radomszczańskiego muzeum zachowały się dwa zdjęcia tego wiatraka, w tym jedno datowane na 1917 rok.

Archiwum Muzeum Regionalnego w Radomsku

Rok 1917. Archiwum Muzeum Regionalnego w Radomsku

W internecie znalazłem jeszcze jedną fotografię. Być może pokazuje ona ten sam wiatrak, co na powyższych zdjęciach, ale nie mam co do tego pewności. Mam dwie koncepcje lokalizacji tego obiektu. Pierwsza myśl, na podstawie tego co pisał T. Kuźnicki – zdjęcie jest zrobione z perspektywy okolic dzisiejszego skateparku przy basenie lub z okolic budynku starostwa w kierunku południowo-zachodnim. Druga koncepcja – zdjęcie jest robione z miejsca, gdzie dziś stoi I LO w kierunku północno-wschodnim. Na zdjęciu widać ludzi wywożących ziemię z dołu w dzisiejszym parku Solidarności, a na dalszym planie wiatrak i kilka domów. Dziś powiedzielibyśmy, że wiatrak znajdował się po drugiej stronie ulicy Armii Krajowej w stosunku do miejsca, gdzie znajdował się fotograf. Co ciekawe, zdjęcie jest podpisane (po niemiecku) jako „Noworadomsk. Budowa kanalizacji miasta”. Datować je więc należy na okres, kiedy w Radomsku stacjonowali Austriacy (posługujący się oczywiście językiem niemieckim), a więc lata 1914-1918. Wtedy też włoscy jeńcy wojenni w niewoli austriackiej wydobywali piasek z tzw. kopidołów i przy pomocy kolejki wąskotorowej przewożono ten materiał do dzisiejszego Parku Świętojańskiego.

Dużo niejasności rozstrzyga niemieckojęzyczna mapa z 1915 roku. Fragment zamieszczam poniżej. Z mapy tej wynika, że wiatrak stał na wzniesieniu gdzieś tam, gdzie dziś jest starostwo, a nie tam gdzie jest I LO, jak sugerował T. Kuźnicki. Do wiatraka prowadziła dróżka od ulicy Górnej. Na mapie zauważyć też można doły – to dzisiejszy park Solidarności.

1332 razy oglądano od początku 1 razy oglądano dzisiaj