Józef Sucheni

Niegdyś był znanym i cenionym w całej Europie konstruktorem narzędzi rolniczych. Warto przybliżyć tę postać, która swoją działalność związała w Gidlami.

Urodził się 10 września 1836 roku w Ćmińsku w powiecie kieleckim jako syn Jacka Sucheniego i Marianny ze Śleżańskich. Od 1850 roku Józef Sucheni uczył się fachu w kuźni w Bobrzy, Staszowie, Kielcach i Koniecpolu. W 1859 roku otworzył własny warsztat kowalski w Kłomnicach, gdzie zatrudnił trzech pracowników. Jego zakład zajmował się przede wszystkim naprawą maszyn i urządzeń rolniczych. Sam Sucheni rozpoczął wtedy wytwarzanie pługów własnej konstrukcji z odkładnicą żelazną.

W 1869 zamieszkał z żoną w Gidlach. W wybudowanej kuźni-warsztacie remontował nadal maszyny rolnicze i wytwarzał do nich części. Skupił się jednak przede wszystkim nad konstrukcją pługa. Taki pług własnego pomysłu zaprezentował w 1874 roku na wystawie przemysłowo-rolniczej w Warszawie. Sucheni  otrzymał za niego list pochwalny oraz nagrodę pieniężną w wysokości 50 rubli. To zachęciło go do sprofilowania zakładu na wytwarzanie pługów. Kolejne konstrukcje Sucheniego były nagradzane na wystawach i pokazach rolniczych w całej Europie. Za pług całożelazny ze stałą koleśnicą uzyskał w 1878 roku medal III klasy na wystawie w Paryżu. Wystawa ta zorganizowana była przez Académie Nationale Agricole, Manufacturiére et Commerciale. W 1879 roku otrzymał list pochwalny na wystawie rolniczej w Szawlach na Kowieńszczyźnie. W 1882 roku sześć pługów jego konstrukcji dostało srebrny medal (było to tam najwyższe odznaczenie) na wystawie w Warszawie. Również w 1882 roku za pługi różnych typów otrzymał medale brązowe na wystawie w Moskwie (złotego nie przyznano) oraz na konkursie zorganizowanym przez tamtejszą Pietrowsko-Razumowską Akademię Rolniczą. Z okazji uroczystości jubileuszu dziesięciolecia pontyfikatu papieża Leona XIII, stalowy pług Sucheniego był także prezentowany w 1888 roku na wystawie w Watykanie. Po 1900 roku Sucheni opracował konstrukcję ciężkiego pługa dwuskibowego, a następnie rozpoczął jego produkcję. Ten pług zyskał wielkie uznanie na wystawach towarzystw rolniczych w Płocku w 1902 roku, Kielcach w 1903 roku i Miechowie, również  w 1903 roku.

Dzięki ulepszonej konstrukcji odkładnicy i właściwemu ustawieniu korpusu płużnego pługi Sucheniego zapewniały prawidłową orkę. Równoczesne odkładanie i kruszenie skiby było cenionym rozwiązaniem konstrukcyjnym. Jednocześnie warto zaznaczyć, że Sucheni starał się upraszczać konstrukcję swoich pługów i zachowywać niską cenę. Dzięki tym zabiegom zyskiwał klientów na terenie Królestwa Polskiego, wśród których były takie przedsiębiorstwa jak Goldenring, Ławicki, Muszyński, Rodkiewicz oraz firma „Trylski i Kowalski”, a także liczne placówki towarzystw rolniczych. Ponadto Sucheni sprzedawał dużo pługów do Rosji.

Ciekawostką jest sposób, w jaki Sucheni zabezpieczał się przed działalnością konkurencyjnych firm, które próbowały kopiować jego produkty. Sucheni postanowił, że co roku będzie zmieniał kolor napisu firmowego – „Fabryka Pługów i Narzędzi Rolniczych Józef Sucheni w Gidlach” i jego miejsce na pługu. Informował o tym w czasopismach rolniczych. Nie było to co prawda idealne zabezpieczenie, ale w tamtych czasach w miarę efektywne.

Produkcja pługów Sucheniego systematycznie wzrastała osiągając w 1900 roku 3000 sztuk o wartości 95000 rubli. Zwiększała się także liczba pracowników. W 1894 roku było ich dwudziestu, a w 1898 roku aż stu pięćdziesięciu.

Pługi nie były jedynymi maszynami rolniczymi produkowanymi przez Sucheniego. Były to także obsypniki z ruchomymi odkładnicami, brony sprężynowe, kultywatory i kieraty.

W 1908 roku Sucheni, który miał wówczas 72 lata, postanowił przekazać zakład dzieciom. Nadal jednak interesował się przedsiębiorstwem, doglądał jakości.

W 1865 roku ożenił się z Katarzyną Wyrzykowską (żyła w latach 1847-1908). Miał z nią pięcioro dzieci:
– Antoniego (żył w latach 1872–1920), nauczyciela Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie, autora podręczników „Zasady chemii” (Lwów 1904) i „Zasady chemii organicznej” (Lwów 1908),
– Marię (żyła w latach 1876–1970), po mężu Łuniewską, działaczkę Polskiej Macierzy Szkolnej, propagatorkę czytelnictwa w Gidlach,
– Wincentego Bolesława (żył w latach 1880-1947),
– Marię Eugenię (ur. w 1869 r., zmarła zaraz po narodzinach),
– Tadeusza Karola (ur. w 1874 r., żył półtora roku).

Sucheni był w Gidlach cenioną postacią. Pełnił społecznie funkcję ławnika sądowego, a także rozjemcy w miejscowej gminie żydowskiej. W bazylice Dominikanów wmurowano tablicę poświęconą rodzinie Suchenich. Naprzeciw bazyliki, na jednym z budynków znajduje się również tablica pamiątkowa. Można ją zobaczyć i przeczytać kilka słów w tym artykule. Znalazłem także w okolicach Gidel obiekt wykonany przez fabrykę Sucheniego (tutaj).

Józef Sucheni zmarł 30 listopada 1923 roku w Gidlach i został pochowany na miejscowym cmentarzu. Miał 87 lat.