Pomnik dwudziestu powieszonych w Rudnikach – kontynuacja

We wrześniu 2017 roku napisałem artykuł pt. „Pomnik dwudziestu powieszonych w Rudnikach”. Przez cztery lata artykuł ten został obejrzany blisko 2000 razy. Nie wiem ile pojedynczych osób się z tekstem zapoznało, ale zgłosiła się do mnie osoba, która w temacie tegoż pomnika doprecyzowała cenne informacje.

Zdjęcie pomnika z września 2017 roku, fot. Paweł Dudek

Paweł Kaliszczak, radomszczanin, a obecnie mieszkający w Krakowie prawnik i członek Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Radomsku, ustalił pełną listę osób straconych w egzekucji w Rudnikach z 11 września 1942 roku. Spis ten z dokładnymi danymi o osobach został stworzony przez niego na podstawie dostępnych źródeł historycznych, w tym m.in. ksiąg inwentarzowych aresztu w Radomsku i niemieckiego więzienia w Częstochowie. Osobno ujęte zostały osoby, które nie zginęły w egzekucji, a które błędnie figurują wśród nazwisk zidentyfikowanych ofiar. Paweł Kaliszczak zwrócił uwagę na fakt, że błędnie zapisano nazwisko „Wawrzak”, które powinno (w obu przypadkach) brzmieć „Wawszczak” i że najpewniej Franciszek Wawszczak był ojcem Ludwika Wawszczaka (co wynika z wpisu do księgi aresztu – Ludwik Wawszczak, syn Franciszka). Przekazał mi także dane dotyczące Wojciecha Siwka z kartoteki KL Auschwitz ze zdjęciem oraz kopię aktu urodzenia Antoniego Kłysa, z którego wynika, iż nazwisko jego brzmi „Kłys” a nie „Kłyś”, jak jest na obelisku. Poniżej lista ofiar sporządzona przez Pawła Kaliszczaka.

Szyfer Józef – s. Ludwika, ur. 11.04.1887 r. Mironowka. obwód kijowski (obecnie Ukraina), zam. Rudniki, aresztowany 22.08.1942 r. (podejrzany o napad rabunkowy), przewieziony z więzienia w Częstochowie, osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Wilk Edward – s. Walentego, ur. 20.08.1908 r. Rudniki, zam. Rudniki, aresztowany 22.08.1942 r. (podejrzany o napad rabunkowy), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Kłys Antoni – s. Jana, ur. 26.04.1892 r. Mileszki pow. Łódź, zam. Kraszewice, gm. Masłowice aresztowany 10.08.1942 r. (podejrzany o posiadanie broni), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Adamus Józef – s. Marcina, ur. 25.12.1895 r. Bogusławice, zam. Stary Broniszew, aresztowany 22.08.1942 r. (podejrzany o napad rabunkowy), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Wawszczak Ludwik – s. Franciszka, ur. 5.09.1914 r. Łochynia, zam. Kościelec, aresztowany 22.08.1942 r. (podejrzany o napad rabunkowy), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Wiewiórowski Stanisław – s. Józefa, ur. 22.11.1920 r. Rudniki, zam. Rudniki aresztowany 22.08.1942 r. (podejrzany o napad rabunkowy), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Koniarski Edward – s. Władysława, ur. 14.11.1916 r. Krosno, gm. Przerąb, zam. Krosno, aresztowany 12.08.1942 r., (posiadanie broni), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Górka Jan – s. Jana, ur. 24.07.1920 r. Studzienice, pow. Radom, zam. Krzemieniewice, gm. Przerąb, aresztowany 12.08.1942 r. (włóczęgostwo, zakłócanie spokoju), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Makwiński Antoni – s. Józefa, ur. 12.07.1903 r. Rudniki, zam. Rudniki aresztowany 22.08.1942 r. (podejrzany o napad rabunkowy), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Kaptur Jan – s. Józefa, ur. 6.03.1916 r. Kościelec, zam. Rędziny, aresztowany 23.08.1942 r. (podejrzany o napad rabunkowy), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Popiak Szczepan – s. Franciszka, ur. 7.12.1912 r. Poznań, zam. Rudniki aresztowany 22.08.1942 r. (podejrzany o napad rabunkowy), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 27.08.1942 r.

Hamburgier Mojżesz Chaskiel – s. Bera, ur. 25.04.1916 r. Radomsko, zam. Kolonia Młodzowy, aresztowany i osadzony w areszcie w Radomsku 2.07.1942 (opuszczenie getta)

Biberman Izaak Jakub – s. Lejzera, ur. 15.06.1915 r. Gidle, zam. Radomsko, aresztowany i osadzony w areszcie w Radomsku 1.08.1942 (podejrzany o kradzież)

Lemczak Michał – s. Walentego, ur. 10.08.1895 r. Zarzęcin, zam. Malutkie k/ Radomska, aresztowany wraz z żoną oraz synem i osadzony w areszcie w Radomsku 29.07.1942 r. (ukrywanie przestępców)

Paczkowski Jan – s. n/n ojca, ur. 24.06.1920 r. Włocławek, bez stałego miejsca zam., aresztowany i osadzony w areszcie w Radomsku 14.07.1942 (podejrzany o kradzież krowy)

Hauptman Izaak Lejb – s. Dawida, ur. 15.06.1908 r. Mstów, zam. Mstów, aresztowany i osadzony w areszcie w Radomsku 11.07.1942 r. (opuszczenie getta)

Straus Szymon – s. Józefa, ur. 11.07.1924 r. Wierzchlas, pow. Wieluń, bez stałego miejsca zam., aresztowany i osadzony w areszcie w Radomsku 9.07.1942 r. (kradzież świni )

Majewski Władysław – s. Rocha, ur. 10.05.1924 r. Zagórze, bez stałego miejsca zam. ostatnio Kielce, aresztowany i osadzony w areszcie w Radomsku 9.07.1942 r. (kradzież świni i kur)

Wiśniewski Jan – s. Andrzeja, ur. 16.10.1924 r. Włocławek, bez stałego miejsca zam., ostatnio Częstochowa, aresztowany i osadzony w areszcie w Radomsku 9.07.1942 r. (kradzież świni )

Błaszczyk Marian – s. Antoniego, ur. 14.12.1914 r. Częstochowa, zam. Częstochowa, aresztowany i osadzony w areszcie w Radomsku 9.07.1942 r. (podejrzany o kradzieże)

Wszyscy skazani na karę śmierci przez powieszenie – opuścili areszt w Radomsku 11.09.1942 r. o godz. 9.00 i zostali przetransportowani do Rudnik

Osoby figurujące na obecnie istniejącej tablicy, niebędące ofiarami egzekucji:

Siwek Wojciech – s. Juliana, ur. 18.04.1897 r. Latosówka, zam. Rudniki, aresztowany 25.08.1942 (podejrzany o napad), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku 1.09.1942 r. przetransportowany do KL Auschwitz, numer obozowy 62837, zginął 20.06.1943 r. (zdjęcia w załączeniu)

Ociepa Lucjan – s. Adama, ur. 9.12.1906 r. Częstochowa, zam. Kucelin gm. Częstochowa (obecnie część miasta), aresztowany 26.08.1942 (podejrzany o napad), przewieziony z więzienia w Częstochowie i osadzony w areszcie w Radomsku, zwolniony na osobiste polecenie szefa SS i Policji w Radomsku Willi Bergera 7.10.1942 r. zmarł 6.01.1983 r., pochowany na cmentarzu w Olsztynie k/Częstochowy (A03/0142)

Wawszczak Franciszek – s. Józefa, ur. 30.08.1896 Rędziny, zam. Zagórze gm. Wielgomłyny, aresztowany 27.08.1942 r. (podejrzany o kradzież), skazany przez Sąd Specjalny w Częstochowie 23.09.1942 r., (sygn. Js. 1003/42), przekazany do więzienia w Częstochowie 9.11.1942, w aktach więzienia nie figuruje, dalszy los nieznany.

Zdjęcia, które zostały wykonane Wojciechowi Siwkowi przy rejestracji w KL Auschwitz

Akt urodzenia Antoniego Kłysa

Spośród osób niewymienionych na pomniku Michał Lemczak został aresztowany wraz z żoną i dorosłym synem. Żona została wysłana do więzienia w Łodzi, następnie do KL Auschwitz gdzie zginęła. Syn został wysłany do Auschwitz a następnie przeniesiony do obozu koncentracyjnego Buchenwald i wojnę przeżył. Kaliszczak w spisie nie ujął narodowości straconych, gdyż wydawało mu się to zbędne. Dla porządku podaje jednak, iż Hamburgier, Biberman i Hauptman byli narodowości żydowskiej, natomiast Straus, Paczkowski, Wiśniewski i Majewski byli pochodzenia romskiego, co wynika z zapisów w księgach aresztu przy nazwiskach (dopiski „Cygan”). Błaszczyk podobnie jak Lemczak byli Polakami.

Paweł Kaliszczak wysłał zaprezentowane tutaj informacje także do Rudnik. Według wstępnych rozmów środowisko tamtejszych historyków wraz z władzami mają poprawić treść inskrypcji według poczynionych przez niego ustaleń. Okazją do tego mają być obchody 80 rocznicy zbrodni w Rudnikach. Gdy się tak stanie i dotrze do mnie ta informacja, pojadę do Rudnik i zrobię nowe zdjęcia pomnika.