Radomszczańskie tradycje wigilijne

Dawniej w Boże Narodzenie jadano dwa razy – na śniadanie oraz kolację. Oczywiście śniadanie było zwykle skromne. W naszym regionie składało się ono najczęściej z ziemniaków gotowanych w skórkach bądź barszczu z chlebem.

By Przykuta (Own work) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html), CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/) or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5-2.0-1.0)], via Wikimedia Commons

Zgodnie z tradycją wieczerza wigilijna obejmowała siedem lub dziewięć potraw. W tym przypadku większość dań, które są obecne na naszych stołach w dzisiejszych czasach, było obecnych również dawniej. Wymienić tu warto chociażby pierogi, kapustę z grzybami czy smażoną rybę.

Poza tym charakterystycznymi dla Radomska i okolic potrawami były kluski zwane paluszkami, kasza jaglana z wodą owocową, pęczak z siemieniatką, groch, różne rodzaje różnie przyrządzonej ryby. Wspomniane paluszki (z żytniej mąki) jadano z roztartym makiem. Były to długie i grube kluski, które symbolizowały wielkość kłosów jakie miały wyrosnąć na polu w nadchodzącym roku. Siemieniatka była gotowana z utartego siemienia konopnego. Dodawano jeszcze cebulę, listek bobkowy, mąkę żytnią a czasem kilka kawałków cynamonu. W dzisiejszych czasach ta potrawa nie jest zbyt popularna w naszym regionie. Na Śląsku opolskim przetrwała jednak tradycja przyrządzania jej (tam nazywanej siemieniotką). W 2007 wpisano nawet to danie na listę produktów tradycyjnych.

Zastanawiać się można jaką rolę w dawnych czasach odgrywała popularna ostatnio radomszczańska zalewajka (wpisana na listę produktów tradycyjnych w 2009 roku). Otóż okazuje się, że była to potrawa stosunkowo często obecna na stołach w naszych okolicach, ale nie wyróżniała się ona w wyrazisty sposób wśród innych dań. Zalewajką nazywano zupę z ziemniaków z barszczem. Podobną nazwę miała zupa z ziemniaków z kiszoną kapustą – zarzucajka. Z kolei z kaszą lub kluskami zwano taką zupę dziadem, a z pietruszką – pietruscajką. Wniosek z tego taki, że ziemniak był podstawą wielu zup i w ogóle posiłków w Radomsku i okolicach.

Informacje pochodzą z artykułu Jana Piotra Dekowskiego „Pożywienie ludu radomszczańskiego” zamieszczonego w publikacji „Prace i materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Etnograficzna”, nr 7/1963.