Dwór w Wojnowicach

W miejscowości Wojnowice znajdował się niegdyś dwór. Dziś nie pozostało po nim zbyt wiele.

W „Katalogu zabytków sztuki w Polsce”, w tomie poświęconym naszemu powiatowi znalazłem poniższą informację o tym dworze.

Czerwiec 2020 r., fot. Paweł Dudek

Zbudowany zapewne koniec w. XVIII. Klasycystyczny. Murowany. Parterowy. Na planie prostokąta z ryzalitem frontowym zwieńczonym trójkątnym szczytem. Układ wnętrza jednotraktowy. Dach czterospadowy.

Fragment mapy Wojskowego Instytutu Geograficznego, 1937 r., skala 1:25 000, Pas 45, Słup 29

Oznaczenie dworu, w postaci litery „D.” znalazłem na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1937 roku. A już po napisaniu tego artykułu, w listopadzie 2021 roku uzyskałem kolejne informacje o tym obiekcie. Okazało się, że niestety on już nie istnieje. Zachowało się jednak kilka zdjęć, tych bardzo dawnych, jak i współczesnych. Poniżej je przedstawiam.

Zdjęcie pochodzi ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Radomsku sygn. 87/123

Rok 1972, autor fotografii: M. Pracuta. Fot. pochodzi z: M. Pracuta, Ochrona zabytków na terenie województwa łódzkiego w latach 1945-1975, Łódź 2008, s. 167

Wjazd do parku dworskiego, 2011 r., fot. Tomasz Kuźnicki

Zabudowania folwarczne przy dworze, 2011 r., fot. Tomasz Kuźnicki

Otrzymałem także informację mówiącą, że właścicielami majątku Wojnowice byli Józef Sawicki, a później Włodzimierz Smoleński. Józef Sawicki żył w latach 1839-1901, był synem Kazimierza i Józefy z Jaworskich, mężem Teodozji ze Sztumskich, bratem Anny Kopczyńskiej. Urodził się w Strzelcach Wielkich w parafii Pajęczno. Był właścicielem majątku i dworu w Wojnowicach, tam zmarł dnia 29 października 1901 roku. Pochowany jest na cmentarzu parafialnym w Gidlach. Na jego nagrobku znajduje się informacja „WŁAŚCICIEL WOJNOWIC”. Włodzimierz Smoleński żył w latach 1886-1970. Przed wojną światową był właścicielem majątku i dworu w Wojnowicach; do 1966 roku był kierownikiem administracyjnym Państwowego Sanatorium Przeciwgruźliczego w Gidlach. Został pochowany na cmentarzu w Gidlach. Zapewne pomiędzy tymi dwoma właścicielami byli jeszcze inni, bo Smoleński w chwili śmierci Sawickiego (1901 r.) miał zaledwie 15 lat. Spróbuję dotrzeć do kolejnych informacji na ten temat, a póki co, dziękuję za dotychczasowe materiały Tomaszowi Kuźnickiemu. W każdym razie już wiem gdzie należy szukać pozostałości po dworze (szkoda, że pozostałości!), podobno zachowała się jakaś podmurówka. Dworu w 2011 roku już na pewno nie było.

Informacje i zdjęcia z kwietnia 2023 roku

Wreszcie udało mi się tam dotrzeć. Dojechałem rowerem od strony głównej drogi przebiegającej przez Wojnowice. Do dawnego dworu prowadzi teraz długa polna droga, a w połowie jej długości, tuż przy tej drodze rośnie okazałe wielkie drzewo. To ostatnia pozostałość po zarastającym gościńcu. Gdy zajechałem pod park, ujrzałem cztery ceglane kolumny – pozostałość po okazałej bramie. Próbowałem przedrzeć się przez zarośla na wprost, ale jest tam tak gęsto, że trudno odnaleźć jakiekolwiek ślady dawnej budowli. Być może nieco głębiej pod ściółką dałoby się coś znaleźć. Na prawo od parku znajduje się opuszczony budynek, jakby stodoła, nieco dalej murowana komórka, a z tyłu parku jest jeszcze okazały, murowany budynek, również opuszczony. Wszedłem na teren parku od tyłu i tam odnalazłem być może jedną z ostatnich pozostałości po dawnych zabudowaniach dworskich. To ceglana piwniczka z wejściem mającym półokrągłe zakończenie w górnej części. Schody prowadzą poniżej poziomu terenu, ale patrząc od drugiej strony widać otwarte prostokątne zagłębienie, całkiem pokaźne, sporo tu można było pomieścić. Pewnie ktoś w późniejszym czasie próbował tę piwniczkę przebudować, bo są tam całkiem współczesne cegły. W okolicy piwniczki są też dwa doły, być może po studni. Roślinność na terenie parku jest bujna. Z drzew, które tam rosną rozpoznałem bez oraz duże kasztanowce. Oprócz wspomnianego zarośniętego gościńca do dawnego dworu można dotrzeć także bokiem – od strony budynku OSP Wojnowice.

Droga prowadząca od dworu do głównej drogi przebiegającej przez wieś. Kwiecień 2023 r., fot. Paweł Dudek