Klasztor Franciszkanów w Radomsku. Pamiątkowa tablica upamiętniająca uczniów poległych w 1920 r.

Na ścianie budynku klasztoru Franciszkanów w Radomsku znajduje się tablica poświęcona uczniom Gimnazjum Stanisława Niemca. Uczniowie ci polegli w walkach z bolszewikami w roku 1920.

tablica_polegli_uczniowie_1920_klasztor_radomsko_1Wrzesień 2018 r., fot. Paweł Dudek

Treść tablicy jest następująca:

PAMIĘCI BOHATERSKIEJ
UCZNIÓW-ŻOŁNIERZY GM: STANISŁAWA NIEMCA W RADOMSKU
POLEGŁYCH ZA OJCZYZNĘ W ROKU 1920

POLEGLI
CEJZYK ZYGMUNT
DZIABOR LUDWIK
GASIK ZYGMUNT
JAGODZIŃSKI EUGENJUSZ
NALEWAJKA JÓZEF
OBCZASIAK JAN
ORŁOWSKI JÓZEF
ŚLĘZAKIEWICZ STEFAN

ZAGINĘLI
JĘDRZEJCZYK ALEKSANDER
KOPERSKI WALERJAN
WINNICKI CZESŁAW
ZYBERING ZENON

I INNI

CZEŚĆ I CHWAŁA MŁODOCIANYM OBROŃCOM
ZIEMI OJCZYSTEJ

tablica_polegli_uczniowie_1920_klasztor_radomsko_2Wrzesień 2018 r., fot. Paweł Dudek

Nad tablicą przedstawiony jest wizerunek orła z koroną. Tablica umiejscowiona jest na zewnętrznej ścianie budynku, na lewo od drzwi wejściowych prowadzących z dziedzińca do klasztoru. Już w środku klasztoru znaleźć można informację o losach tablicy, a są one dość ciekawe. Poniżej przytaczam całą treść. Warto zwrócić przy tym uwagę, że pierwotnie tablica znajdowała się na ścianie budynku Gimnazjum Stanisława Niemca, przy obecnej ulicy Bugaj.

Tablica umieszczona przy wejściu do tej świątyni zawierająca nazwiska żołnierzy – uczniów Gimnazjum Stanisława Niemca w Radomsku poległych za Ojczyznę w 1920 roku, wmurowana została poraz pierwszy w roku 1927 w mury tegoż gimnazjum. Czciła pamięć bohaterów w okresie II Rzeczpospolitej, przetrwała najczarniejszy okres wojny i okupacji.

W początkach lat 50-tych stała się niewygodnym świadkiem historii, świadkiem, którego komunistyczne władze chciały się pozbyć. Została skazana na zniszczenie  rzucona pod szkolny mur. Znaleźli się jednak i wtedy ludzie, którzy z narażeniem życia uratowali i ukryli tablicę.

W ukryciu doczekała lat 80-tych, kiedy powiew wolności pozwolił na jej ujawnienie i plany ponownego wmurowania. Uroczystości miały się odbyć 24 grudnia 1981 roku. Wykuto miejsce w murze klasztornym – przygotowano uroczystą Mszę. Niestety, wojna wypowiedziana 13 grudnia 1981 roku /przez Panów generałów/, własnemu narodowi uniemożliwiła realizację tych planów. W wigilię Bożego Narodzenia 1981 roku odprawiona została tylko Msza św. za poległych, a tablicę trzeba było ukryć ponownie.

Rok 1989 przyniósł nową nadzieję na prawdziwą wolność i demokrację. Możliwe stało się głośne mówienie prawdy o historycznych wydarzeniach z roku 1920 i o bohaterskich obrońcach Ojczyzny, przed komunistyczną nawałą. Możliwe też stało się 19 listopada 1989 roku ponowne uroczyste wmurowanie tablicy, aby dawała świadectwo prawdzie na zawsze.

tablica_polegli_uczniowie_1920_klasztor_radomsko_3Wrzesień 2018 r., fot. Paweł Dudek

Kolejne informacje na temat tej tablicy odnalazłem w książce płk. Jana Załęckiego pt. „Służby Specjalne w II-ej Konspiracji” z 2001 roku. Na stronach 57-58 autor napisał, że pierwotnie tablica została ufundowana i wmurowana  na ścianie gmachu szkoły Stanisława Niemca. W tym celu zawiązał się komitet ze starostą radomszczańskim Kazimierzem Chylińskim na czele. Poświęcenia i uroczystego odsłonięcia dokonał 15 czerwca 1927 roku ks. kanonik Marian Jankowski, proboszcz z parafii Św. Lamberta. Na uroczystościach przemawiał m.in. gen. Małachowski a także Stanisław Niemiec. Przy dźwiękach orkiestry odbyła się defilada ulica miasta. Podczas drugiej wojny światowej tablicę tę zasłonięto tablicą ogłoszeń – w ten sposób przetrwała okupację. Po wojnie, w 1951 roku władze komunistyczne postanowiły tablicę zniszczyć. Na szczęście niejaki Bronisław Ślęzakiewicz (siostrzeniec poległego Stefana Ślęzakiewicza) oraz Roman Krawczyk wymontowali tablicę i ukryli na posesji tego pierwszego. 19 listopada 1989 roku, już w wolnej Polsce, tablicę umieszczono na murze klasztoru Franciszkanów. Była to inicjatywa Józefa Kowalczyka, Jacka Łęskiego, Stefana Marczaka, Piotra Pawłowskiego, Waldemara Potyry, Stanisława Sankowskiego, Stanisława Sobczyńskiego, Wiesława Zięby, Kazimierza Nowaka i jego syna, a także Mirosławy Łęskiej (opisała historię płyty) i Zofii Chebowskiej (wykonała tablicę informacyjną). Wtedy też nad tablicą umieszczono orła w koronie. Podczas uroczystości poświęcenia oraz odsłonięcia przemawiał płk Karol Kutnicki oraz Stanisław Sankowski.

Artykuł dodałem we wrześniu 2018 roku. Zamieszczone wtedy zdjęcia tablicy nie pokazywały jej z bliska. Poniżej znajduje się więc dokładniejsze zdjęcie.

Luty 2021 r., fot. Paweł Dudek

Na tej samej ścianie budynku klasztornego znajdują się jeszcze dwie tablice pamiątkowe – jedna poświęcona represjonowanym politycznie żołnierzom – górnikom, a druga zjazdom szlachty z XIV wieku.

2274 razy oglądano od początku 1 razy oglądano dzisiaj