Plac Reymonta i pomnik Reymonta w Łodzi

Artykuł ten podwójnie jest poświęcony osobie Władysława Reymonta. Jego nazwisko nosi plac w Łodzi, a także pomnik znajdujący się w centralnym punkcie tego placu.

Plac im. Władysława Reymonta

Plac im. Władysława Reymonta istnieje od 1825 roku, oczywiście pierwotnie pod inną nazwą (Reymont żył bowiem w latach 1867-1925). Dawniej miejsce to nazywano Rynkiem Geyera labo Górnym Rynkiem – ta druga nazwa pochodzi stąd, że dzielnica, w której znajduje się plac nazywa się Górna.

Plac Reymonta jest zaczątkiem dla dwóch ulic – biegnącej na wschód ulicy Przybyszewskiego oraz biegnącej na południe Rzgowskiej. Gdy powstała linia tramwajowa, miejsce to straciło na swoim znaczeniu, a jego funkcje od 1904 roku przejął plac Niepodległości. Niemniej plac Reymonta to ważny węzeł komunikacyjny – po wszystkich ulicach przyległych do niego kursują pojazdy łódzkiego MPK. Aktualna nazwa placu została nadana w 1925 roku, tuż po śmierci Reymonta. W czasie drugiej wojny światowej miejsce to nazywało się Friesenplatz.

Pomnik Reymonta

Jest to wykonana z brązu rzeźba plenerowa. Zaprojektował ją łódzki artysta rzeźbiarz Wacław Wołosewicz.

Pomysł wzniesienia pomnika pojawił się we wrześniu 1976 r. Inicjatywę zaproponował łódzki Cech Rzemiosł Metalowych i Elektrotechnicznych. Chciano w ten sposób uczcić 150-lecie tejże instytucji (przypadało ono w 1977 r.). Nieprzypadkowo rzemieślnicy wpadli na pomysł wzniesienia pomnika właśnie ku czci Reymonta. Noblista był również rzemieślnikiem – krawcem. Ponadto Reymont był z Łodzią silnie związany.

Niedługo potem powołano komitet honorowy budowy pomnika, którego przewodniczącym został I sekretarz Komitetu Łódzkiego PZPR Bolesław Koperski. Komitetowi organizacyjnemu szefował łódzki rzemieślnik Stanisław Wójcik. W 1977 r. ogłoszono konkurs na projekt, wpłynęło pięć prac. Realizację powierzono Wacławowi Wołosewiczowi, (artysta rzeźbiarz, urodził się w 1911 r. w Wilnie, po drugiej wojnie światowej przeniósł się do Łodzi, wykładał w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych – obecnie Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego, współautor m.in. pomników Wdzięczności Armii Czerwonej w parku im. księcia Józefa Poniatowskiego i Czynu Rewolucyjnego w parku im. Józefa Piłsudskiego na Zdrowiu).

Akt erekcyjny pod budowę pomnika wmurował na placu Reymonta 15 października 1977 r. I sekretarz KŁ PZPR Bolesław Koperski. Symbolicznie w budowę włączyła się także młodzież. W trakcie wmurowania aktu erekcyjnego Iwona Kapuścińska, uczennica klasy VII Szkoły Podstawowej nr 174 w Łodzi, złożyła w imieniu łódzkiej młodzieży szkolnej zobowiązanie do zbiórki i sprzedaży surowców wtórnych w celu wsparcia finansowego budowy. Ze składek społecznych i zbiórki złomu zgromadzono w sumie 1 175 355 zł.

Odlew figury Reymonta wykonały łódzkie Zakłady Sprzętu Przeciwpożarowego „Progaz”. Było to jedyne tego typu przedsięwzięcie w dotychczasowych dziejach tych zakładów. Odlew ważył cztery tony i składał się z 21 elementów. Cokół pomnika został wykonany z granitu strzegomskiego przez Borowskie Kamieniołomy Drogowe w Borowie koło Strzegomia.

Na frontowej ścianie umieszczono autograf noblisty oraz lata jego życia, a po bokach i z tyłu znalazły się informacje o pomysłodawcach, roku powstania, autorze projektu i firmie, która wykonała odlew. Betonową płytę wokół pomnika wykonał łódzki Kombinat Robót Drogowych.

Historię budowy pomnika uwiecznił na zdjęciach łódzki fotograf Włodzimierz Małek, pracujący wtedy w Łódzkiej Drukarni Prasowej, do którego zwrócił się z taką propozycją pomysłodawca – Cech Rzemiosł Metalowych i Elektrotechnicznych. Ponad 60 zdjęć jego autorstwa pokazano w dniach 9–27 września 2013 roku w holu wystawowym Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi na wystawie pt. „Jak powstawał pomnik Władysława Reymonta”. Wystawa ta została zorganizowana z okazji 35. rocznicy odsłonięcia pomnika.

Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 21 października 1978 roku o godz. 11. Obecni byli tam wówczas m.in.: I sekretarz KŁ PZPR, przewodniczący Rady Narodowej Łodzi Bolesław Koperski, prezydent Łodzi Józef Niewiadomski, sekretarz i członek Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Edward Zgłobicki, prezes Zarządu Centralnego Związku Rzemiosła Andrzej Zawarczyński, sekretarz Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich Jan Koprowski oraz krewni Reymonta, licznie zgromadzeni łodzianie, a także mieszkańcy wsi związanych z postacią noblisty (m.in. Kobiel Wielkich, Lipiec Reymontowskich i Małkowa).

Aktu przekazania pomnika miastu, w imieniu Cechu Rzemiosł Metalowych i Elektrotechnicznych dokonał na ręce I sekretarza KŁ PZPR, przewodniczącego RN m. Łodzi Bolesława Koperskiego starszy cechu Henryk Bloch. Przemówienia wygłosili Bolesław Koperski i Jerzy Wawrzak, prezes zarządu oddziału łódzkiego Związku Literatów Polskich.

Po odsłonięciu pomnika złożono przed nim kwiaty. Odegrany został także hymn państwowy. Uroczystości towarzyszyły także inne imprezy. W Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Henryka Wieniawskiego otwarto wystawę pt. „Łódź Reymontowi”. Wystawa była połączona z seminarium na temat twórczości pisarza i jego związków z Łodzią. Po zakończeniu tego seminarium Bolesław Koperski wręczył odznaczenia osobom zasłużonym dla budowy pomnika:
– Stanisławowi Wójcikowi – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
– Edwardowi Skule – Złoty Krzyż Zasługi
– Bogdanowi Chrzanowskiemu i Januszowi Szczepańskiemu – Srebrne Krzyże Zasługi
– Zbysławowi Dreslerowi, Henrykowi Tobiańskiemu i Romanowi Zielińskiemu – Brązowe Krzyże Zasługi
– Bogdanowi Chrzanowskiemu, Wacławowi Glapskiemu, Andrzejowi Szałkowi, Czesławowi Telerzyńskiemu, Zdzisławowi Walczakowi i Wacławowi Wołosewiczowi – odznaki honorowe miasta Łodzi
– Kazimierzowi Karpińskiemu, Edwardowi Skule, Januszowi Szczepańskiemu, Wacławowi Wołosewiczowi i Stanisławowi Wójcikowi – odznaki Zasłużonego Działacza Kultury.

W pobliżu placu Reymonta znajduje się także inny obiekt noszący imię słynnego noblisty. Jest to park.

Artykuł ten został napisany m.in. na podstawie materiałów z Wikipedii. Warto także zapoznać się z innymi artykułami na blogu, poświęconymi Władysławowi Reymontowi:
– Dlaczego Reymont urodził się w Kobielach?
– Pomnik Reymonta w centrum Kobiel Wielkich
– Kufer Reymonta
– Popiersie Reymonta przed Muzeum Kinematografii w Łodzi